Mleczko pszczele to wyjątkowy produkt, który od wieków fascynuje ludzi ze względu na swoje niezwykłe właściwości. Wytwarzane przez pszczoły robotnice, pełni kluczową rolę w życiu pszczelej kolonii. To ono jest odpowiedzialne za długowieczność i płodność królowej pszczół, a badania pokazują, że składniki mleczka mogą mieć zbawienny wpływ również na zdrowie człowieka. 

Czym jest mleczko pszczele?

Mleczko pszczele (ang. Royal jelly) to kremowa substancja, produkowana przez młode pszczoły robotnice w wieku od 6 do 14 dni. Powstaje w gruczołach gardzielowych, które znajdują się w głowie pszczół. Aktywność gruczołów gardzielowych u pszczół można podzielić na dwie fazy: produkcję mleczka pszczelego i wytwarzanie enzymów. Wytwarzane są różne enzymy, takie jak inwertazy, które rozkładają złożone cukry na prostsze formy. Im starsza jest robotnica, tym więcej alfa-glukozydazy jest wydzielanych, co jest pomocne przy przetwarzaniu pokarmu dostarczanego do ula przez zbieraczki. Całkowite zaprzestanie wydzielania jakichkolwiek substancji występuje w 21. dniu życia robotnicy. Gruczoły gardzielowe mogą wznowić produkcję mleczka pszczelego, gdy w gnieździe nagle brakuje karmicielek. To zjawisko nazywane jest rewersją.

Mleczko zawiera białka, lipidy, węglowodany, a także witaminy i minerały, które sprawiają, że to prawdziwa bomba odżywcza. Pełni ono rolę pokarmu dla wszystkich młodych larw pszczelich przez krótki okres do trzech dni oraz jest jedynym pożywieniem dla królowej pszczół zarówno w stadium larwalnym, jak i w dorosłym życiu. Co ciekawe, to właśnie dieta decyduje o przyszłości pszczoły. Królowa jest karmiona wyłącznie mleczkiem przez całe życie, co pozwala jej osiągnąć niesamowitą płodność i długowieczność. Robotnice natomiast, po kilku dniach otrzymują inny pokarm, zasobny w kwas p-kumarowy, który hamuje rozwój ich narządów rozrodczych. Ten związek chemiczny nie tylko ogranicza płodność robotnic, ale także determinuje ich rolę w pszczelej hierarchii. Przez lata naukowcy sądzili, że royalaktyna, białko obecne w mleczku pszczelim, jest kluczowym czynnikiem przekształcającym larwy w królowe. Nowe badania pokazują jednak, że równie ważny jest brak pyłku i miodu w diecie przyszłej królowej, który zawiera kwas p-kumarowy. To ten związek chemiczny aktywuje i wycisza specyficzne geny, które wpływają na rozwój larw w królową lub robotnicę.

Krótko mówiąc mleczko pszczele jest dosłownie eliksirem życia dla królowej. To ono umożliwia jej składanie tysięcy jaj dziennie i życie przez kilka lat, podczas gdy robotnice żyją tylko kilka miesięcy. Królowa, karmiona wyłącznie mleczkiem, unika kontaktu z pyłkiem bogatym w kwas p-kumarowy, który u robotnic prowadzi do zahamowania rozwoju narządów rozrodczych.

Jak pozyskuje się mleczko pszczele?

Proces pozyskiwania mleczka pszczelego to skomplikowane zadanie, które wymaga dużej precyzji i dokładnego przestrzegania terminów. Pszczelarze korzystają z ramek hodowlanych wyposażonych w miseczki woskowe lub plastikowe, do których przenoszą larwy mające kilkanaście godzin. Proces przekładania dokładnie opisaliśmy w jednym z naszych ostatnich blogów. Po umieszczeniu przełożonych larw w rodzinie wychowującej, pszczoły woszczarki rozpoczynają budowę mateczników — podłużnych kokonów, w których rozwijają się młode matki. To właśnie tam, oprócz larw przyszłych królowych, umieszczane jest również mleczko pszczele. Najwięcej mleczka znajduje się w nich po trzech dniach od przełożenia larw – to właśnie wtedy jest najlepszy moment na jego pobranie. Do tego procesu używa się specjalnych narzędzi, takich jak łyżeczki, strzykawki czy urządzenia próżniowe, którymi mleczko jest delikatnie pobierane z komórek.

Korzyści zdrowotne ze spożywania mleczka

Mleczko pszczele od wieków jest uznawane za naturalny środek wzmacniający organizm. Zawiera wiele witamin, w tym kwas pantotenowy w wyjątkowo wysokim stężeniu, który ma wpływ na wydłużenie życia. Wspiera układ odpornościowy, poprawia kondycję skóry oraz wykazuje działanie przeciwzapalne. Jego właściwości regeneracyjne mogą przyspieszać gojenie ran i poprawiać ogólną sprawność fizyczną. Współczesne badania wskazują, że mleczko pszczele może być pomocne w leczeniu chorób cywilizacyjnych, takich jak cukrzyca typu 2, miażdżyca czy depresja. Może ono obniżać poziom glukozy we krwi, poprawiać profil lipidowy oraz wspierać zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Coraz więcej dowodów potwierdza także jego korzystny wpływ na zdrowie psychiczne. Regularne spożywanie mleczka pszczelego może przynosić ulgę osobom cierpiącym na depresję i chroniczne zmęczenie. Badania sugerują, że składniki obecne w mleczku mogą wspierać produkcję serotoniny, co pomaga w walce z obniżonym nastrojem i poprawia ogólną witalność.

Dodatkowo, regularne stosowanie mleczka pszczelego może wspierać zdrowie mózgu i przeciwdziałać chorobom neurodegeneracyjnym, takim jak choroba Alzheimera. W starzejącym się społeczeństwie mleczko może odgrywać istotną rolę w opóźnianiu procesów starzenia. Regularne spożywanie mleczka pszczelego może łagodzić objawy takie jak zmęczenie, problemy z koncentracją, bezsenność czy wahania nastroju. Dodatkowo, wspomaga ono równowagę hormonalną, co jest szczególnie istotne w późniejszych etapach życia.

Wstępne badania sugerują, że mleczko pszczele, a szczególnie zawarty w nim kwas 10-HDA, może wykazywać działanie przeciwnowotworowe. Jego zdolność do hamowania wzrostu komórek nowotworowych oraz wspierania układu odpornościowego czyni je potencjalnym wsparciem w terapii onkologicznej.

Jak przechowywać i skąd wziąć mleczko pszczele?

Mleczko pszczele najlepiej nabyć bezpośrednio od pszczelarza, w świeżej formie, prosto z jego pracowni. W ten sposób mamy pewność, że jest to produkt pełnowartościowy. Serdecznie zapraszamy do naszej pracowni (link do Google Maps), gdzie możecie zakupić mleczko pszczele pozyskiwane od pszczół mieszkających na naszym balkonie. Co więcej, możecie odwiedzić nas osobiście, aby podziwiać te wspaniałe stworzenia w ich wyjątkowym, miejskim otoczeniu. W towarzystwie bzyczenia można usiąść, zrelaksować się i, oczywiście, suplementować się mleczkiem pszczelim!

Literatura:

Mao, W., Schuler, M. A., & Berenbaum, M. R. (2015). A dietary phytochemical alters caste-associated gene expression in honey bees. Science advances, 1(7), e1500795.

Raoufi, S., Salavati, Z., Komaki, A., Shahidi, S., & Zarei, M. (2023). Royal jelly improves learning and memory deficits in an amyloid β-induced model of Alzheimer's disease in male rats: Involvement of oxidative stress. Metabolic Brain Disease, 38(4), 1239-1248.

Viuda‐Martos, M., Ruiz‐Navajas, Y., Fernández‐López, J., & Pérez‐Álvarez, J. A. (2008). Functional properties of honey, propolis, and royal jelly. Journal of food science, 73(9), R117-R124.

Zdjęcia tytułowe Waugsberg.